“Ngày xưa lưu vực dòng Ngũ Huyện Khê còn hẹp, doi đất ven bờ nơi làng tụ cư bạt ngàn ngô đồng, lau sậy. Về sau nhiều người đến khai cơ lập ấp, dựa vào đặc điểm thế đất và đặt tên gọi Ngô Khê với ngụ ý là vùng đất của những cây ngô đồng vươn sức sống bên dòng sông nhỏ’”. Làng, sau đổi là thôn Ngô Khê, thành hình vào khoảng năm 1800, rộng khoảng 10 mẫu ta (36,000m2) và được bao quanh bằng con đê ba mặt giáp ranh các làng bạn :
- Bắc giáp làng Châm Khê (Bùi ) bên kia sông Ngũ Huyện Khê.
- Ðông giáp làng Ðào Thôn bên kia sông Ngũ Huyện Khê.
- Nam giáp làng Dương Ổ (Ðống Cao) và Hạ Giang (Cống Rừng) bên kia sông Ngũ Huyện Khê.
- Tây là cánh đồng Mùa và Chiêm, chạy dài giáp tới làng Ðông Yên.
Sông Ngũ Huyện Khê bắt nguồn từ ao Cả Vực - Ðê Phúc Yên và đổ ra sông Cầu ở làng Ðặng Xá.
Hình thể làng giống hình bầu dục, được bao quanh bằng lũy tre xanh và một hàng ao hồ bên ngoài lũy tre. Làng có ba con lộ chính là đường Vườn Dội, đường Vườn Ngoài và đường Ðỗi Ðình. Bây giờ luỹ tre xanh không còn nữa. Đi vào làng có hai con đường: một con đường cũ từ thành phố Bắc Ninh chạy qua khu dân cư Đống Cao đông đúc, vượt cầu qua sông Ngũ Huyện Khê; còn đường mới là đường cao tốc vòng phía ngoài, từ Hà Nội hướng về các tỉnh phía Bắc như Bắc Giang, Lạng Sơn…, tới cầu Đào Xá, nhìn về phía tay phải sẽ thấy tháp nhà thờ Ngô Khê nổi bật trên nền ruộng lúa.
Tên gọi hành chính hiện nay là khu Ngô Khê, Phường Phong Khê, Thành phố Bắc Ninh, Tỉnh Bắc Ninh. Dân số hiện vào khoảng 1000 nhân danh.
Các bậc cao niên trong làng cho biết, đạo Công giáo có mặt ở Ngô Khê từ năm 1893, người đầu tiên nhập đạo là Cụ Chánh Tổng Nguyễn Văn Cần. Năm 1933, nhà thờ giáo xứ chính thức được xây dựng bằng tường gạch mái ngói, thay thế ngôi nhà thờ đầu tiên bằng tre nứa. Năm 1945, tháp chuông cao 28m vươn mình lên bầu trời xanh. Từ năm 2002, nhà thờ được trùng tu nhiều lần, trở thành trung tâm thiêng liêng của cộng đồng. Sáng chiều đều đặn tiếng chuông từ tháp cao ngân vang lan toả trên khắp cánh đồng, mời gọi mọi người dù lo toan vất vả cho cuộc sinh tồn, nhưng không quên nhu cầu tâm linh.
Tính từ thời cụ Tổng Cần tin đạo đến nay, con dân Ngô Khê đã có hơn 110 năm lãnh nhận Đức Tin. Số giáo dân theo thống kê trước tháng 5/2016 là 1042 người.
Dưới đây là danh sách các linh mục đã coi sóc họ Ngô Khê.
Trước năm 1954: Cha Tuần – Cha Tân - Cha Trung – Cha Phương – Cha Trang – Cha Tự – Cha Thái – Cha Lô - Cha Khoa – Cha Quyền – Cha Huyền.
Sau năm 1954:
Cha Đaminh Đinh Huy Quảng: 1954-1974
Cha Giuse Trần Đăng Can: 1974-1984
Cha Giuse Nguyễn Quang Tuyến: 1984-1994 (về sau làm Giám mục Chính toà Bắc Ninh)
Cha Đaminh Nguyễn Văn Kinh: 1994-2007
Cha Giuse Nguyễn Đức Hiểu: 2007-2009
Cha Giuse Ngô Ngọc Đoàn: 2009-2011
Cha Phanxicô Xavie Bùi Quang Thuận: từ 2011 đến nay.
Thời kỳ cha Tân là thời kỳ khó khăn nhất vì làng mới theo đạo, và sau chính cha là người lo việc xây cất nhà thờ mới.
Cha Trang có công làm cho họ Ngô Khê biết đạo. Trong thời kỳ làm phúc, cha giảng mỗi ngày ba bài, cha giảng hay quá, nên nhà thờ chật ních người nghe. Ngày nào cũng thế, sau buổi lễ, cha đi từng nhà hỏi thăm, khuyên bảo va an ủi kẻ nghèo khó. Do đó có những người bỏ xưng tội lâu năm, những người bê tha xấu nết đều ăn năn cải tà quy chánh, và chịu khó đi nghe giảng thuyết mỗi ngày. .
Thời cha Trang cũng thành lập nhiều đoàn thể Công giáo tiến hành, nhất là hội Nghĩa binh Thánh thể. Các em nam nữ đua nhau vào hội, và sáng nào cũng dậy sớm đi hết các xóm hô hào mọi người dậy đi lễ…
Hiện ngay giáo xứ có sinh hoạt của các đoàn hội: Thiếu nhi Thánh thể, Ca đoàn, Giới trẻ, Gia trưởng, Caritas, Huynh đoàn Đa Minh – Mân Côi… đem lại sức sống cho Ngô Khê như một chi thể năng động của Giáo phận Bắc Ninh. Đặc biệt, những dịp Đại lễ quanh năm chính là cơ hội để mọi người Ngô Khê xa gần nối vòng tay lớn, thắp lửa tin yêu huynh đệ, toả sáng đức ái, kiện cường đức tin.
Thế hệ đương thời những ước mong vươn xa; không gian không còn bị giới hạn bởi địa thế; nhiều con đường mới được mở ra, trải nhựa, trải bêtông, nối kết thêm các mối liên hệ; các nhà máy giấy, xí nghiệp lần lượt góp mặt trên địa bàn, thay đổi dần dần bộ mặt của một xã thuần nông nghiệp; cây cầu gắn kết giao thương được mở rộng, như chắp cánh cho thế hệ tương lai được bay cao, bay xa.
Song hành với thời gian, Ngô Khê trong tôi giờ đây đổi mới như điều kiện cần để sánh bước với Phố, Phường.[2]
[1] Năm 1962, tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang hợp thành tỉnh Hà Bắc. đến năm 1996 lại tách ra như cũ.
[2] Trong kế hoạch đô thị hoá, kể từ năm….., thôn Ngô Khê chính thức đổi thành Khu 4, thuộc Phường (trước đây là Xã) Phong Khê, Thành phố Bắc Ninh.
Đăng nhận xét