Thông hiểu và Cảm thương

Khi bị đóng đinh, Chúa Giêsu đã thốt lên: ‘Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.’ Thật không dễ để nói được những lời này, và có lẽ còn khó hơn để hiểu được những thâm sâu của lời này. Ý nghĩa, ý nghĩa thực sự nào của việc hiểu và tha thứ cho một hành động bạo lực chống lại bạn?

Có nhiều cách để hiểu: Ví dụ như, trong một bài viết thương tâm được share lại vô số lần trên truyền thông xã hội, một người đã mất vợ trong vụ tấn công Paris 2015, đã viết những lời này.

 “Chiều thứ sáu, các ông đã lấy đi đời sống của một người ngoại hạng, đó là tình yêu của đời tôi, là mẹ của con trai tôi, nhưng các ông sẽ không lấy được sự hận thù của tôi. Tôi không biết các ông là ai và tôi cũng không muốn biết, các ông là những tâm hồn chết. Nếu Chúa dựng nên chúng tôi theo hình ảnh của Ngài, nếu Chúa đó mà nhân danh Ngài, các ông giết người một cách mù quáng, thì mỗi viên đạn trong thân thể vợ tôi sẽ là một vết thương trong quả tim của Ngài. Vậy thì không, tôi sẽ không tặng các ông món quà này để ghét các ông. Rõ ràng các ông đã đi tìm hận thù, nhưng để trả lời cho sự hận thù bằng sự giận dữ, thì đó là nhường bước trước cái u mê, cái u mê đã làm cho các ông trở thành con người như con người bây giờ.

… Chúng tôi, chỉ hai người, con trai tôi và tôi, nhưng chúng tôi mạnh còn hơn tất cả các quân đội trên thế giới này. và suốt cuộc đời của nó, đứa con trai này sẽ cho ông thấy, nó sẽ hạnh phúc và tự do.”

Những lời này thật là anh hùng tuyệt vời và đầy nhân đức, nhưng tôi tin là nó không đi đủ sâu trong sự thông hiểu và cảm thương. Dù nhân đạo, nhưng nó vẫn có một sự phân chia về đạo đức, một sự thượng đẳng nhất định. Hơn nữa, trong bối cảnh bất hạnh của lịch sử và văn hóa dẫn đến hành động khủng khiếp này, những lời trên đã tránh câu hỏi là: Tại sao lại thù ghét tôi? Đây là một bài viết tích cực và có ích để bác bỏ sự hận thù, nhưng tôi sợ rằng, nó có thể lại gây tác động ngược lại đối với những người mà bài viết lên án. Nó sẽ thổi bùng thêm thù hận.

Đối lập với bài viết trên, là lá thư của Đan viện phụ Dòng Xitô, Christian de Cherge, viết cho gia đình, ngay trước khi bị những người Hồi giáo khủng bố giết hại. Cha đã viết:

Nếu một ngày nào đó chuyện này xảy đến với tôi, và có thể là ngay hôm nay, khi tôi thành nạn nhân của chủ nghĩa khủng bố đang đe dọa tất cả mọi người ngoại quốc sống ở Algeria này, thì tôi muốn cộng đoàn của tôi, Giáo hội của tôi, gia đình của tôi, hãy nhớ rằng cuộc đời tôi trao hết cho Chúa và đất nước này. Tôi xin họ hãy chấp nhận rằng Chủ nhân của mọi sự sống, không lạ gì với cách ra đi đau đớn tàn bạo này … Tôi xin mọi người hãy có thể liên kết một cái chết như thế này với nhiều cái chết khác cũng vì bạo lực, nhưng lại bị lãng quên vì người ta hờ hững hay vì không tên tuổi …

Tôi đã sống đủ lâu để biết rằng tôi cũng có phần trong sự dữ dường như đang chiếm lĩnh thế giới, dù cho sự dữ đó có mù quáng đánh ngược vào tôi đi chăng nữa … Khi đến thời đến buổi, tôi phải có một khoảng không rõ ràng cho tôi nài xin Thiên Chúa và mọi con người đồng loại của tôi tha thứ, và cùng lúc đó, tôi cũng tha thứ hết lòng cho những ai đã xúc phạm đến tôi …

Thật vậy, tôi không thấy mình có thể vui mừng khi dân tộc mà tôi yêu mến bị buộc tội một cách kỳ thị là đã giết hại tôi. Đây là cái giá quá cao cho điều có lẽ được gọi là ‘ơn tử đạo’ do tay một người Algeria, dù không biết người đó thế nào, đặc biệt là nếu người đó nói rằng mình đang hành động vì trung thành với cái mà anh tin tưởng là Hồi giáo. Tôi biết sự khinh miệt chung mà người ta có thể giáng xuống toàn thể người Algeria. Tôi cũng biết biến thể của Hồi giáo được một số người dung dưỡng … Thật dễ để cho mình được thanh thản lương tâm bằng cách gắn đường lối tôn giáo vào trong những hệ tư tưởng chính thống cực đoan …

Những gì tôi có thể làm, nếu Chúa muốn, là chăm chăm chìm đắm nhìn về Cha, là cùng Cha nhìn những đứa con Hồi giáo của Ngài theo đúng cách Ngài nhìn về họ, tất cả đều sáng chói với ánh sáng Chúa Kitô, đều là hoa trái của cuộc Thương khó, được ban đầy ơn Thần Khí, với niềm hân hoan thầm kín sẽ luôn luôn có thể thiết lập sự thông hiệp và tái lập sự tương đồng, sự phấn khởi nơi những gì khác biệt …

Và bạn nữa, người bạn của tôi trong thời khắc cuối cùng, người không biết việc mình đang làm. Nhưng, tôi cũng ‘cảm ơn’ bạn, và cả ‘adieu’ [vĩnh biệt] để nhắc đến bạn với Chúa, Đấng mà tôi thấy gương mặt Ngài nơi gương mặt bạn. Và mong sao chúng ta thấy nhau, những ‘người trộm lành’ hạnh phúc, trên Thiên đàng, nếu được theo ý Chúa, Cha của cả hai chúng ta. Amen.

À, chính đó, có lòng nhân từ và cảm thông, để hi vọng một nào đó được chạm chén với kẻ thù của chúng ta trên thiên đàng, cười với nhau về những hận thù lầm lạc, cười với nhau dưới cái nhìn yêu thương của một Thiên Chúa chung!