Giáo hội ở thời buổi Internet

Trao đổi với linh mục Antonio Spadaro s.j.

jeunes-vocations.catholique.fr, Marie Benêteau, 2014-09-16

Trong buổi diễn thuyết của các Giám mục Pháp ngày 19-6-2014, linh mục Antonio Spadaro s.j., Giám đốc tạp chí Civilta Cattolica, linh mục Sapdaro đã nói chuyện về chủ đề “Giáo hội ở thời buổi Internet: được thua và viễn cảnh về mặt thần học và giáo hội học”. Ý tưởng cho buổi họp này đã được linh mục François Euvé, sj, chủ bút nguyệt san Etudes và các hợp tác viên internet của Hội đồng Giám mục Pháp ấp ủ từ lâu nên nhân dịp linh mục Spadaro qua Pháp, họ đã tổ chức buổi gặp gỡ trao đổi và suy nghĩ về đề tài này.

Chúng tôi xin ghi lại buổi trao đổi này:

Nếu Internet thay đổi lối sống và suy nghĩ của chúng ta thì nó cũng không thể không có tác động trên cách sống và suy nghĩ của Kitô giáo. Giáo hội sẽ trở nên như thế nào trong bối cảnh kỹ thuật số này?

Trong thời gian đầu, chúng ta cho rằng Internet và các kỹ thuật hiện đại đã thay đổi cuộc sống của chúng ta.

Internet, trong lòng cuộc sống hàng ngày

Ngày nay, đây là sự việc hiển nhiên, Internet và các kỹ thuật hiện đại đã là một phần của đời sống hàng ngày của chúng ta. Khi chúng ta đi đây đó bằng đủ mọi phương tiện, máy bay, xe tàu…, chúng ta giao lưu nhờ các kỹ thuật hiện đại.

Internet là phương tiện giúp chúng ta giữ giao tiếp vượt ra khỏi biên giới của không gian và thời gian. Đó là phần không gian sống tiếp nối theo con người thể lý của chúng ta. Dù thế nào đi nữa, nó là thế giới “song song”, nó ở ngoài thế giới “thật” của cuộc sống chúng ta. Những gì chúng ta đang sống là thật: chữ chúng ta dùng để trao đổi với nhau, những gì tôi trao đổi, các tin tức tôi tìm… Đó là tầm vóc xác thực trong cuộc sống của tôi. Xin ngừng nói thế giới “ảo” hay “dụng cụ”!

Khi nói về căn nhà tôi, tôi có nói “tôi dùng căn nhà tôi không?” Không, đó là nơi chốn để sống. Internet không hẳn là dụng cụ, cũng không hẳn là nơi sống!

Khi chống kỹ thuật số với cuộc sống thể lý, chúng ta biến người trẻ thành những người bị chứng “tâm thần phân liệt” (schizophrènes), nghĩ rằng kỹ thuật số không mang tính dấn thân, không cam kết một cái gì và rằng người ta có thể làm bất cứ gì với kỹ thuật số… Ôi, thật khủng khiếp về mặt giáo dục!

Internet, một cuộc “cách mạng đã xưa”!

Chính yếu chúng ta làm gì trên Internet? Chúng ta giao tiếp, chúng ta tìm tin tức.

Đúng ra Internet đáp ứng các nhu cầu nền tảng của con người, những nhu cầu mà con người có từ thuở tạo thiên lập địa, nhu cầu khát khao giao tiếp, khát khao hiểu biết. Internet đáp ứng một khát khao có từ bên trong tâm hồn, khát khao này không phải về mặt kỹ thuật nhưng về mặt nhân bản.

Trong nghĩa này, Internet là một cuộc “cách mạng đã xưa!” Cái mới là kỹ thuật và dạng thức mới để trao chuyển, nhưng thực chất là nó đáp ứng cho một khao khát và các nhu cầu nhân bản xưa như trái 

đất.

Khát khao mang tầm vóc thiêng liêng trong giao tiếp

Vì thế, trước mọi sự, Internet là mạng của các giao tiếp giữa con người với nhau (chứ không phải là mạng kỹ thuật của giây cáp, của ống dẫn, vv.).

“Kỹ thuật, sâu thẳm là kỳ công khám phá của nhân loại, liên hệ mật thiết đến tính tự lập và tính tự do của con người. Với kỹ thuật, chúng ta diễn tả, chúng ta khẳng định tính vượt trội của tinh thần trên vật chất”, Đức Bênêđictô XVI đã viết trong Tông huấn Bác ái trong Sự thật, Caritas in veritate.

Chắc chắn thế giới kỹ thuật số là nơi chốn tốt đẹp để tìm và gặp Chúa (theo châm ngôn của thánh I-Nhã “Tìm và gặp Chúa trong mọi sự”). Kỹ thuật không thể chỉ được xem như mong muốn kiểm soát được lực thiên nhiên, chỉ vì muốn chiếm hữu được quyền lực và thống trị. Như Đức Bênêđictô XVI đã nói trong sứ điệp của ngài nhân kỷ niệm 45 năm Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội, “các kỹ thuật mới cho chúng ta niềm thỏa thích trong việc đi tìm ý nghĩa, sự thật và hiệp nhất mà đó là khát nguyện sâu thẳm nhất của mỗi con người”.

Đúng vậy, khi chúng ta quan sát kỹ các chân dung trên trang Facebook, chúng ta nhận ra đàng sau các công bố có vẻ như tầm phào này lại thể hiện sâu đậm nhất về bản chất con người đó (khát khao tồn tại, khát khao giao tiếp) kết hợp với ý nghĩa về mặt thiêng liêng trong đời sống chúng ta. Ngay cả những bức hình được đăng lên cũng nói về một cái gì sâu thẳm nơi con người đó. Trọn cả cuộc sống thiêng liêng này, khát khao sống này đều có mặt trong các khoảng không gian mới của giao tiếp mà ngày hôm nay đây là cả một thách đố lớn cho Giáo hội.

Truyền thông, Tin Mừng cho Giáo hội

Các mạng nhân bản mới này được xây dựng trên lối quan hệ đưa đến một năng lực mới của truyền thông.

Từ lâu, lối giao tiếp của chúng ta là “đài phát thanh, broadcast, nói nôm na loa phường”, theo kiểu “lôgic tòa giảng”: tôi giảng, bạn nghe.

Trên Internet, một lôgic khác xuất hiện: lôgic kiểu “like”, chia sẻ.

Văn hóa chia sẻ này đồng thanh tương ứng với cách loan báo Tin Mừng. Đây không phải chỉ nói hay loan báo Lời Chúa nhưng còn là sống và thể hiện Lời Chúa: chính mình trở nên tin nhắn. Đôi khi, sự việc “kết nôái” cũng quan trọng và có ý nghĩa như chính tin nhắn. Tin nhắn trở thành giao tiếp.

Và đó chính xác là cách mà Giáo hội luôn luôn mong muốn có để loan báo Tin Mừng: qua “nhân chứng”.

Thách thức ngày nay của Giáo hội là tự hỏi xem làm thế nào để “loan báo” theo lôgic của chia sẻ hơn là theo lôgic của “đài”.